Environment News

คงจำกันได้ว่าต้นปีนี้เพียงย่างเข้าเดือนกุมภาพันธ์ ประชาชนคนไทยทั้งประเทศต้องเผชิญกับภาวะอากาศร้อนแบบสุดจะทน พอเข้าสู่เดือนมีนาคมไม่ใช่แค่สุดจะทน

แต่ต้องใช้คำศัพท์ที่บ่งบอกให้รู้ว่าร้อนมากขึ้นกว่าเดิมหลายเท่า หรือที่หลายคนพูด "ร้อนตับแลบ" ยิ่งเดือนเมษายนยิ่งร้อนหนัก ทั้งที่ปกติแล้วภาวะอากาศร้อนสาหัสสุดในรอบ 1 ปี จะมีเพียงประมาณ 1 เดือน คือ เดือนเมษายนของทุกปี และโดยภาพรวมปีนี้อากาศร้อนกว่าทุกปีที่ผ่านมา ภาวะอากาศร้อนจัดที่เกิดขึ้นในฤดูร้อน ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นควบคู่คือ "ความแห้งแล้ง" ซึ่งปีนี้ได้เกิดขึ้นเกือบทุกภูมิภาคของประเทศ และจำนวนพื้นที่มากกว่าช่วงเดียวกันของปีที่ผ่านมา ประชาชนโดยเฉพาะต่างจังหวัดได้รับความเดือดร้อน จากการขาดแคลนน้ำเพื่ออุปโภคบริโภค พืชผลทางการเกษตรได้รับความเสียหาย เกษตรกรต้องลงทุนปลูกใหม่กันหลายรอบ แม้กระทั่งต้นยางพารา ในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือจำนวนมาก ถึงขั้นยืนต้นตาย ต้นทุนการผลิตพืชผลการเกษตรปีนี้จึงมีแนวโน้มสูงกว่าทุกปี

ความเดือดร้อนช่วงฤดูแล้งของปีนี้ ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากปริมาณน้ำต้นทุนในเขื่อนสำคัญ ๆ ของประเทศ มีปริมาณน้อยกว่าช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า ดังที่ "ชลิต ดำรงศักดิ์" อธิบดีกรมชลประทาน กล่าวเมื่อต้นปีว่า ปริมาณน้ำฝนหลังฤดูฝนปี 2552 นี้ น้อยกว่าปีที่ผ่านมา 950 ล้านลูกบาศก์เมตร คือ มีประมาณ 35,000 ล้านลูกบาศก์เมตร จัดสรรไว้ใช้ฤดูแล้ง 20,700 ล้านลูกบาศก์เมตร เก็บไว้ช่วงฤดูฝนหลังฝนทิ้งช่วง 14,000 ล้านลูกบาศก์เมตร หลังเทศกาลสงกรานต์ซึ่งเริ่มเข้าฤดูฝน มีฝนตกลงมาบ้าง แต่ปริมาณน้ำในเขื่อนสำคัญยังต่ำ สร้างความวิตกกังวลให้กับทุกภาคส่วน ถึงขั้นที่ "อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ"นายกรัฐมนตรี สั่งให้มีการประชุมคณะรัฐมนตรีเศรษฐกิจ (ครม.เศรษฐกิจ)ทุกสัปดาห์ เพื่อพิจารณาปัญหาสำคัญ โดยเฉพาะติดตาม"สถานการณ์ภัยแล้ง"อย่างใกล้ชิด

น้ำต้นทุนต่ำ-ฝนน้อย หากพิจารณาดูจากน้ำต้นทุน ณ เดือนมิถุนายน 2553 และการคาดการณ์ปริมาณน้ำฝนฤดูฝนปีนี้ มีความน่าเป็นห่วงสถานการณ์น้ำครึ่งปีหลังของปี 2553 จะไม่เพียงพอต่อการอุปโภคบริโภคและการเกษตร และฤดูแล้งปี 2554 จะเกิดภาวะ "แล้ง"รุนแรงยิ่งกว่าปีนี้ แม้ว่าน้ำต้นทุนหลังฤดูฝนปี 2552 จะน้อยกว่าปี 2551 ปริมาณ 950 ล้านลูกบาศก์เมตร แต่ปริมาณน้ำในเขื่อนใหญ่รวมกันยังมีถึง 35,000 ล้านลูกบาศก์เมตร ขณะที่ปี 2553 ณ วันที่ 22 มิถุนายน ปริมาณน้ำต้นทุนจากเขื่อนใหญ่มีรวมกัน 8,870 ล้านลูกบาศก์เมตรเท่านั้น นั่นหมายความว่าฤดูฝนปีนี้จะต้องมีปริมาณน้ำฝนลงเขื่อนใหญ่มากถึง 26,130 ล้านลูกบาศก์เมตร ปริมาณน้ำต้นทุนในเขื่อนหลังฤดูฝนปีนี้จึงจะเท่าปี 2552 แต่ถ้าปริมาณน้ำฝนลงเขื่อนน้อยกว่านี้ และเกิดภาวะอากาศร้อนจัดเหมือนปีนี้หรือร้อนกว่า เป็นที่แน่นอนว่า "วิกฤติแล้ง"ปีหน้าจะหนักหนาสาหัสยิ่งกว่าปีนี้อีก ขณะที่แหล่งข่าวกรมอุตุนิยมวิทยา ยืนยันว่า ฤดูฝนปี 2553 นี้ ปริมาณฝนจะต่ำกว่าค่าปกติ (ค่าปกติคือปริมาณน้ำฝนเฉลี่ย 30 ปีย้อนหลัง ระหว่างปี 2514-2543 ซึ่งมีค่าเฉลี่ย 1,572 มิลลิเมตรต่อปี)ขณะที่ปี 2552 ที่ผ่านมาปริมาณฝนสูงกว่าค่าเฉลี่ยคือ 1,600 มิลลิเมตร แต่ปี 2553 ปริมาณน้ำฝนจะมีค่าเฉลี่ยเพียง 1,200-1,300 มิลลิเมตรเท่านั้น นั่นหมายความว่าน้ำฝนจะลงเขื่อนมีปริมาณน้อยลง นี่เป็นสัญญาณเตือนที่ว่า ปี 2554 จะแล้งมากกว่าปีนี้ เว้นแต่มีเหตุการณ์ไม่คาดฝันทางธรรมชาติ เกิดฝนตกปริมาณมาก สถานการณ์อาจพลิกผันได้ เช่นเดียวกับที่ยุคล ลิ้มแหลมทอง ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่าคณะอนุกรรมการวางแผนและติดตามป้องกันแก้ไขปัญหาภัยพิบัติด้านการเกษตร ได้ประเมินสถานการณ์น้ำในประเทศ คาดว่าเดือนกันยายน-ตุลาคม จะมีฝนตกลงมาทำให้มีน้ำลงเขื่อนประมาณ 7,500 ล้านลูกบาศก์เมตร จำนวนนี้ใช้ทำนาปีปกติ 4,300 ล้านลูกบาศก์เมตร เหลือน้ำสำหรับภาคการเกษตรเพียง 3,000 ล้านลูกบาศก์เมตร เพราะฉะนั้นฤดูแล้งปีหน้าจะทำการเกษตรได้ไม่เกิน 3 ล้านไร่

แล้ง 53 จ่อพินาศ 6,650 ล้าน: ดร.ธนวรรธน์ พลวิชัย ผู้อำนวยการศูนย์พยากรณ์เศรษฐกิจ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย เปิดเผยว่า ศูนย์ฯได้ประเมินผลกระทบภัยแล้งปี 2553 โดยสุ่มตัวอย่างเกษตรกร 60 จังหวัดทั่วประเทศ จังหวัดละ 1 ตัวอย่าง และประมวลจากพื้นที่การเกษตรที่ได้รับความเสียหาย ณ เดือนพฤษภาคม 2553 พบว่า ภาคเกษตรกรรม เช่น พืชผล ประมง ปศุสัตว์ จะได้รับผลกระทบทางตรง คิดเป็นมูลค่าความเสียหายประมาณ 2,600-3,900 ล้านบาท ผลกระทบทางอ้อมเช่น การให้เกษตรกรลดพื้นที่ทำการเกษตร จะมีมูลค่าความเสียหายประมาณ 1,200-1,800 ล้านบาท ภาคอุตสาหกรรม เช่น สินค้าแปรรูป 400-600 ล้านบาท ภาคบริการเช่น โรงแรมและธุรกิจต่อเนื่อง มูลค่าความเสียหาย 150-250 ล้านบาท หรือคิดเป็นมูลค่าความเสียหายทั้งสิ้นประมาณ 4,350-6,550 ล้านบาท หากเปรียบเทียบมูลค่าความเสียหายอันเนื่องจากภัยแล้ง ที่ประเมินโดยกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย จะเห็นได้ว่าสถานการณ์แล้งปี 2553 สร้างความเสียหายเชิงเศรษฐกิจเกือบจะรุนแรงที่สุดในรอบกว่า 10 ปี นับจากปี 2540 โดยปีที่เสียหายรุนแรงสุด คือ ปี 2548 ประมาณ 7,566 ล้านบาท

สั่ง 22 จังหวัดงดทำเกษตร: จากสถานการณ์ภัยแล้งที่ก่อให้เกิดความเดือดร้อนทุกหย่อมหญ้าและสร้างความเสียหายเชิงเศรษฐกิจมหาศาล ล่าสุดอธิบดีกรมชลประทาน เผยว่า จากการที่ปริมาณน้ำ 2 เขื่อนใหญ่ คือ เขื่อนภูมิพลและเขื่อนสิริกิติ์ มีปริมาณน้ำรวมกันเพียง 1,700 ล้านลูกบาศก์เมตรเท่านั้น กรมชลประทานจึงได้สั่งการไปยัง 22 จังหวัด ที่อาศัยการใช้น้ำจาก 2 เขื่อนดังกล่าว อาทิ กำแพงเพชร นครสวรรค์ พิจิตร พิษณุโลก สุโขทัย อุทัยธานี ชัยนาท นนทบุรี ปทุมธานี ลพบุรี สระบุรี อ่างทอง นครนายก ฉะเชิงเทรา ราชบุรี นครปฐม สุพรรณบุรี กาญจนบุรี เพชรบุรี สิงห์บุรี หยุดทำการเกษตรทุกชนิด โดยเฉพาะการปลูกข้าวนาปรัง ทั้งนี้ จนกว่าจะได้รับแจ้งจากกรมชลประทานให้ดำเนินการได้ โดยดูฝนช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคมก่อน สำหรับการรับมือภัยแล้งระยะยาว อธิบดีกรมชลประทาน กล่าวว่า กรมชลประทานมีโครงการจะทำแก้มลิง เพื่อเก็บกักน้ำไว้ทั่วประเทศ โดยเฉพาะพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ถือว่ามีความเหมาะสมที่จะทำแก้มลิง และเกษตรกรจะได้ไม่ได้รับความเดือดร้อน หากฝนตกน้อยหรือฝนทิ้งช่วง

ค้านเงินช่วยเหลือ 1,000 บาท: ทั้งนี้ จากการที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีแผนจะให้ความช่วยเหลือเกษตรกรที่เลื่อนทำนาปีเป็นเดือนกรกฎาคม โดยได้สรุปตัวเลขจะมีเกษตรกรได้รับความเสียหาย จากการเลื่อนทำนาปี 1.5 ล้านครัวเรือน และจะเสนอคณะรัฐมนตรี (ครม.)ช่วยเหลือเกษตรกร โดยให้ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) ลดอัตราดอกเบี้ยเงินกู้ให้ครัวเรือนละ 1,000 บาท นั้น ต่อเรื่องดังกล่าว "ฐานเศรษฐกิจ"สอบถามเกษตรกรหลายครอบครัว ส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วยกับแนวทางดังกล่าว เพราะเงิน 1,000 บาท เป็นเงินเฉพาะกิจไม่สามารถสร้างความยั่งยืนให้กับอาชีพเกษตรและยกฐานะเกษตรกรได้ ทั้งนี้ รัฐบาลควรจะนำเงินจำนวนนี้ ซึ่งคาดว่าจะมากถึง 1,500 ล้านบาท ไปทำโครงการเก็บกักน้ำ จัดหาปัจจัยการผลิต เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรระยะยาวมากกว่า โดยเฉพาะโครงการเก็บกักน้ำนั้น นอกจากเป็นประโยชน์ต่อภาคเกษตรแล้ว เกษตรกรยังสามารถนำน้ำมาใช้เพื่ออุปโภคบริโภคได้ด้วย เพราะเวลานี้หลายพื้นที่ไม่ได้รับความเดือดร้อนเฉพาะน้ำทำการเกษตรเท่านั้น แต่ยังเดือดร้อนไปถึงน้ำดื่มน้ำใช้ด้วย

สถานการณ์ภัยแล้งปี 2553-2554 จึงไม่ใช่เกมสนุกของนักการเมืองแต่อย่างใด เพราะเป็นภัยธรรมชาติที่สร้างความเดือดร้อนให้กับประชาชนทั้งประเทศ เพราะฉะนั้นรัฐบาลพึงตระหนักให้เป็นปัญหาอันดับต้น ๆ และเตรียมมาตรการรับมืออย่างใกล้ชิด

ที่มา : ฐานเศรษฐกิจ (วันที่ 2 กรกฎาคม 2553)

จัดการน้ำแบบบูรณาการ แก้ปัญหาภัยแล้ง-น้ำท่วม

"น้ำ"คือปัจจัยการผลิตที่สำคัญ ของภาคเกษตร แต่ทุก ๆ ปี ภาคเกษตรไทยมักจะประสบปัญหาภัยแล้ง ฝนทิ้งช่วง หรือแม้ กระทั่งปัญหาน้ำท่วม ส่งผลให้หลายฝ่ายวิตกกังวลเกี่ยวกับผลกระทบต่อภาคเกษตรกรรม ดังนั้น รัฐบาลจึงมีนโยบายปรับโครงสร้างทางเศรษฐกิจ ภายใต้แผนปฏิบัติการไทยเข้มแข็ง ซึ่งในสาขาทรัพยากรน้ำและเกษตรนั้น ได้มอบหมายให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ดำเนินโครงการพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตร โดยเร่งรัดจัดหาแหล่งน้ำให้ ทั่วถึงและเพียงพอ…

นายธีระ วงศ์สมุทร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่า กระทรวงเกษตรฯ ได้ตั้งคณะกรรมการดำเนินงานโครงการพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตร โดยมีปลัดกระทรวงเกษตรฯ เป็นประธาน เพื่อบูรณาการหน่วยงานใน สังกัดระดับจังหวัด และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กำหนดแนวทางพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำให้เกิดประโยชน์กับเกษตรกรโดย ตรงเน้นคำนึงถึงศักยภาพของพื้นที่ความต้องการของชุมชนเป็นสำคัญ รวมทั้งใช้ พื้นที่ที่ได้รับประโยชน์จากการพัฒนาแหล่งน้ำเป็นศูนย์กลาง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพด้านการผลิต เพิ่มมูลค่าการตลาด และการบริหารจัดการให้เป็นไปอย่างมีเอกภาพ โดยมีคณะอนุกรรมการบูรณาการแผนปฏิบัติการพัฒนาด้านการเกษตรระดับจังหวัด เป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนแผนสู่การปฏิบัติ

การดำเนินงานประกอบด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ได้แก่ การคัดเลือกสำรวจข้อมูลพื้นที่เป้าหมายที่เหมาะสม ทั้งเชิงโครงสร้างและรายสินค้า อย่างน้อยจังหวัดละ 1 พื้นที่ โดยมีการสำรวจครัวเรือนเกษตรกร และ จัดเก็บข้อมูลเกษตรกรในพื้นที่เป้าหมาย แล้วจัดทำเวทีประชาคมขึ้นเพื่อสร้างกระบวนการ มีส่วนร่วมในชุมชนและสรุปแนวทางการดำเนินงานร่วมกันให้สอดคล้องกับความ ต้องการของชุมชน อันจะเป็นผลดีต่อการนำไปปฏิบัติในพื้นที่ โดยมุ่งเน้นให้มีการสื่อสารการปฏิบัติงานตามแผนงานบูรณาการในทุกระดับ เพื่อให้เกิดความเชื่อมโยงและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน รวมทั้ง มีการติดตามและประเมินผลอย่าง ต่อเนื่องอีกด้วย ทั้งนี้ในปี 2553 กระทรวงเกษตรฯ ได้ดำเนินการ ในพื้นที่นำร่อง เขต 3 ได้แก่ ฉะเชิงเทรา ปราจีนบุรี สระแก้ว นครนายก สมุทรปราการ และ เขต 9 ได้แก่ ระยอง ชลบุรี จันทบุรี ตราด เพื่อศึกษาทิศทางและผลการดำเนินงานที่จะนำไปสู่การพัฒนาโครงการที่มีประสิทธิภาพในพื้นที่อื่นทั่วประเทศต่อไป

นายปรีชา ธรรมสุนทร ตัวแทนกลุ่มผู้ใช้น้ำ หมู่ 2 ต.ตะพง อ.เมือง จ.ระยอง เล่าว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ ในพื้นที่จังหวัดระยองจะประสบปัญหาเกี่ยวกับน้ำเป็นประจำทุกปี โดยเฉพาะชาวสวน ผลไม้ที่จะประสบปัญหาภัยแล้งใน ช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน ซึ่งจะเป็นช่วงที่เก็บเกี่ยวผลผลิตพอดี เมื่อน้ำน้อยทำให้ผลผลิตลดลง และได้รับความเสียหาย เช่น เงาะ ถ้าได้น้ำไม่เพียงพอนอกจากผลจะแคระแกร็นแล้ว ผลเงาะจะแตกไม่สามารถขายได้ โดยที่ผ่านมาเกษตรกรจะอาศัยน้ำจากลำคลองขนาดเล็ก ๆ ที่ไหลจากภูเขาและแหล่งน้ำตามสวน ซึ่งไม่เพียงพอต่อความต้องการ แต่เมื่อกระทรวงเกษตรฯ ได้นำโครงการพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตร มาลงในพื้นที่ ก็เชื่อมั่นว่าเกษตรกรในพื้นที่จะมีน้ำใช้เพื่อทำการเกษตรอย่างเพียงพอ สามารถเพิ่มปริมาณผลผลิตและคุณภาพสินค้าเกษตรให้ดีขึ้น อีกทั้งจะสามารถเพาะปลูกพืชผลได้หลากหลายชนิดมากขึ้น เพื่อเพิ่มโอกาสทางการตลาดได้อีกทางหนึ่ง

เมื่อแก้ไขปัญหาเรื่องการบริหารจัดการน้ำอย่างจริงจังแล้ว สิ่งที่เกษตรกร ฝากมายังผู้เกี่ยวข้องอีกอย่างคือ การประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับผลผลิตทางการเกษตรให้เข้าถึงกลุ่มผู้บริโภคได้มากขึ้น เพื่อให้เกษตรกรสามารถขายผลผลิตได้มากขึ้น เป็นการช่วยให้เขามีรายได้ สามารถช่วยเหลือตนเอง และอยู่ในอาชีพนี้ได้อย่างยั่งยืน.